Ο Μαγικός Κόσμος του παιδικού βιβλίου: Συνέντευξη (Γιώτα K. Αλεξάνδρου)
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΓΙΩΤΑ K. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
Ας αρχίσουμε με τα τρία πράγματα που θέλετε να γνωρίζουν οι αναγνώστες σας και δεν γράφονται στο βιογραφικό σας.
Οι φίλοι μου είναι ο θησαυρός μου. Αναζητώ την ομορφιά και την αλήθεια. Πιστεύω στα μικρά, καθημερινά κι ασήμαντα που, όταν γίνονται με συνέπεια κι αγάπη, μπορεί να κάνουν τη διαφορά.
Θα μας αποκαλύψετε τι συμβαίνει στο μυαλό ενός συγγραφέα; Πώς γεννιέται μια ιστορία και πώς εξελίσσεται; Συναντάτε μαύρες τρύπες κατά τη διαδρομή;
Μια ιστορία μπορεί να γεννηθεί από μια εικόνα που είδα τυχαία, από μια είδηση ή ένα γεγονός που με συντάραξε, από ένα παιχνίδι με τις λέξεις, από την επαφή μου με τα παιδιά, από τα προσωπικά μου ενδιαφέροντα. Κάποιες ιστορίες είναι ορμητικά ποτάμια που με κατακλύζουν και οδηγούν το χέρι μου πάνω στο χαρτί, άλλες μοιάζουν με σκανταλιάρικο ξωτικό που κρύβεται και με παιδεύει ψάχνοντας να το ξετρυπώσω και άλλες απαιτούν έρευνα και μελέτη πριν αρχίσουν να μου αποκαλύπτονται. Όταν συναντώ μαύρες τρύπες, σταματώ, αλλάζω διαδρομή, ασχολούμαι με κάτι άλλο και επανέρχομαι άλλη στιγμή. Και φυσικά όλες τις ιστορίες μου τις κοιτώ κατάματα ξανά και ξανά μέχρι τη μέρα που θα πάρουν τον δρόμο τους για το τυπογραφείο.
Ποια είναι η σχέση σας με τους ήρωες των βιβλίων σας; Υπάρχει σε αυτούς ένα δικό σας κομμάτι; Αν η Γιώτα Αλεξάνδρου ήταν ο ήρωας ή η ηρωίδα της, θα ήταν…
Έχω μια αγαπητική σχέση με τους ήρωες μου. Σε όλους ενυπάρχει ένα δικό μου κομμάτι από τη Γιώτα του χθες, του σήμερα, του αύριο. Αν η Γιώτα Αλεξάνδρου ήταν η ηρωίδα της, θα ήθελε να ήταν η Φένια, η αγαπημένη των ήχων, που με την καλοσύνη και τη δύναμη της ψυχής της βρίσκει τον τρόπο να ξεπερνά τις δυσκολίες της και να χαμογελά. Εγώ δεν τα καταφέρνω πάντα να χαμογελώ, όπως η Φένια.
Υπάρχουν θέματα ή ερωτήματα που σας απασχολούν και επανέρχεστε σε αυτά, κρυφά ή φανερά;
Βλέποντας τα βιβλία μου συνολικά θα έλεγα ναι. Η βία, ο πόλεμος και η διαφορετικότητα με απασχολούν κατά πως φαίνεται αρκετά.
Πώς φαντάζεστε τα παιδιά - αναγνώστες σας; Θέλετε να τους γνωρίσετε από κοντά; Πόσο ανατροφοδοτική είναι για εσάς η επαφή με τα παιδιά;
Με ενδιαφέρουν οι αντιδράσεις, οι εντυπώσεις, τα σχόλιά τους. Απολαμβάνω την επαφή μου μαζί τους κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων και των επισκέψεών μου στα σχολεία όσο και τη συγγραφή. Η αγάπη τους μου δίνει δύναμη να συνεχίσω να γράφω.
Πόσο επηρεάζει η δημιουργική εμψύχωση ενός βιβλίου την πορεία του; Πιστεύετε πως υπάρχουν βιβλία «ιδανικά» για να δουλεύονται στην τάξη;
Η δημιουργική εμψύχωση ενός καλού βιβλίου το βοηθά να γίνει γνωστό και προσιτό σε ένα μεγαλύτερο αριθμητικά αναγνωστικό κοινό. Η προσωπική επαφή των παιδιών με τον συγγραφέα και η ευκαιρία να παίξουν δημιουργικά μαζί του με αφορμή το βιβλίο του θεωρώ ότι είναι εμπειρία πολύτιμη για εκείνα και μπορεί να είναι η απαρχή για να συνάψουν σχέσεις ζωής με το βιβλίο γενικότερα. Ένα καλό βιβλίο βέβαια θα βρει τον δρόμο του αργά ή γρήγορα στις καρδιές των αναγνωστών, μικρών και μεγάλων.
Βλέπω ότι υπάρχουν βιβλία που αγγίζουν περισσότερο τα παιδιά γιατί καθρεφτίζουν την καθημερινότητά τους, ακουμπούν στα βιώματά τους, στα ενδιαφέροντα, στις ανησυχίες και στις επιθυμίες τους. Πιστεύω ότι κάθε βιβλίο που είναι αισθητικά άρτιο, καλογραμμένο και μιλάει στο μυαλό και στην ψυχή των παιδιών και κατά συνέπεια προσελκύει το ενδιαφέρον τους μπορεί να προσεγγιστεί δημιουργικά στην τάξη.
Τι νομίζετε πως θα υποστήριζε την καλλιέργεια της αναγνωστικής ρουτίνας των παιδιών στα σημερινά περιβάλλοντα εκπαίδευσης και ελευθέρου χρόνου;
Η επαφή των παιδιών με ανθρώπους που αγαπούν το βιβλίο. Με γονείς που διαβάζουν, γιατί, ως γνωστόν, λειτουργούν ως πρότυπα προς μίμηση. Με εκπαιδευτικούς που διαβάζουν και τα εμπλέκουν σε δημιουργικές δράσεις φιλαναγνωσίας εντός κι εκτός του σχολικού περιβάλλοντος. Με συγγραφείς που εμπνέουν. Η ενίσχυση και η δημιουργική αξιοποίηση της βιβλιοθήκης του σχολείου στο πλαίσιο των μαθημάτων, στα διαλείμματα, με κάθε τρόπο και αφορμή. Οι επισκέψεις στις δημοτικές βιβλιοθήκες. Η ύπαρξη μικρών δανειστικών βιβλιοθηκών σε απρόσμενα μέρη. Το βιβλίο όχι ως καταναγκαστική εργασία αλλά ως απόλαυση, ως τρόπος ζωής.
Θέατρο και εκπαίδευση. Πώς ισορροπούν στην καθημερινότητά σας και πόσο επηρεάζουν τη συγγραφική σας πορεία;
Συνυπάρχουν καθημερινά τόσο στο νηπιαγωγείο όσο και στις δημιουργικές εμψυχώσεις των βιβλίων μου. Εμποτίζουν και διαπνέουν ασυνείδητα τις ιστορίες μου. Ιδιαίτερα το θέατρο. Πρώτα με επισκέπτονται οι εικόνες που στη συνέχεια γίνονται λέξεις.
Στο τελευταίο σας βιβλίο, ασχοληθήκατε με ένα κομμάτι της πρόσφατης ιστορίας. Αντιμετωπίσατε προκλήσεις ή δυσκολίες και πώς τελικά ανταποκριθήκατε σε αυτές;
Στο βιβλίο μου Όταν παίζαμε για τη νίκη, Καραγκιόζη μου προσπάθησα να προσεγγίσω τη δύσκολη για την Ελλάδα τετραετία του ελληνοϊταλικού πολέμου και της γερμανικής κατοχής μέσα από μια λογοτεχνική ιστορία, ώστε να γίνει πιο προσιτή στα παιδιά. Πρόθεσή μου δεν ήταν να γράψω ένα ιστορικό βιβλίο –υπάρχουν πολύ πιο ειδικοί από μένα γι’ αυτό- αλλά να μεταφέρω το κλίμα και την ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής, μιας εποχής που δεν έζησα. Θέλησα να καταπιαστώ με την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων που αγωνίζονταν να επιβιώσουν και αντιστέκονταν ενάντια στον εχθρό ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Ο μικρός Λευτέρης με τον πατέρα του μέσα από την τέχνη του Καραγκιόζη. Για να μπορέσω να ανταποκριθώ σε αυτό το απαιτητικό εγχείρημα με συνέπεια και υπευθυνότητα, συγκέντρωσα σχετικό φωτογραφικό υλικό, διάβασα μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα και μελέτησα σχετικά βιβλία πριν ξεκινήσω να γράφω την ιστορία αλλά και αφού την ολοκλήρωσα, προκειμένου να γράψω το παράρτημα του βιβλίου με το γλωσσάρι, το χρονολόγιο κι ένα κείμενο για τις τέχνες στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής. Και η αλήθεια είναι ότι όσο διάβαζα τόσο βυθιζόμουν στην εποχή εκείνη. Και όσο βυθιζόμουν, τόσο περισσότερο διάβαζα.
Μια ευχή για τους αναγνώστες σας!
Να είναι παρόντες ψυχή τε και σώματι στο εδώ και στο τώρα, να αφουγκράζονται τον αληθινό εαυτό τους και να σέβονται τις επιθυμίες και τα όριά τους.
Συγγραφικό έργο:
Όταν παίζαμε για τη νίκη, Καραγκιόζη μου, εικονογράφηση: Αχιλλέας Ραζής, εκδόσεις ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ, 2019.
Μόνο αν θέλω, εικονογράφηση: Σάντρα Ελευθερίου, εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, 2018.
Φον ο Φοβερός, εικονογράφηση: Αιμιλία Κονταίου, εκδόσεις ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ, 2017.
Φένια, η αγαπημένη των ήχων, εικονογράφηση: Έφη Λαδά, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, 2015, (Έπαινος Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς 2012, υποψήφιο για τα λογοτεχνικά βραβεία 2015 του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου).
Συμμετοχή με την ιστορία Φτερωτές αποστολές …άκρως επικίνδυνες! (εικονογράφηση: Νίκη Λεωνίδου) στον συλλογικό τόμο Το γέλιο κάνει καλό στο σχολείο! του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, 2015.
Τα κλαδιά της σοφίας, εικονογράφηση: Ντανιέλα Σταματιάδη, μουσική: Γιάννης Μυγδάνης, εκδόσεις ΠΑΡΡΗΣΙΑ, 2014, (υποψήφιο για τα λογοτεχνικά βραβεία 2014 του περιοδικού Ο Αναγνώστης).
Θέλω να γίνω μάγος, εικονογράφηση: Ίρις Σαμαρτζή, εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, 2014.
Ο Αλέκος στη Χώρα των Παθημάτων, εικονογράφηση: Χρήστος Δήμος, εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, 2013, (Α΄ Έπαινος Παραμυθιού από την Εταιρεία Τεχνών, Επιστήμης και Πολιτισμού Κερατσινίου, 2013).
Χάρης και Φάρις, εικονογράφηση: Κατερίνα Χαδουλού, εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΦΩΝΟ, 2013, (υποψήφιο για τα λογοτεχνικά βραβεία 2013 του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και του περιοδικού Ο Αναγνώστης).
Οι Νταήδες του Βυθού και ο Ρομπέν των Θαλασσών, εικονογράφηση: Κατερίνα Βερούτσου, εκδόσεις SUSAETA, (γ’ έκδοση αναθεωρημένη: Φεβρουάριος 2015, Έπαινος Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, 2008).
Η χειροβομβίδα που ήθελε να είναι σαν… τη βίδα!, εικονογράφηση: Ελίζα Βαβούρη, εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ, 2011.
Μια μάσκα γελάει και κλαίει, παραμύθι εικονογραφημένο από τα παιδιά του 11ου Νηπιαγωγείου Ν. Σμύρνης με τα οποία το συνέγραψε, εκδόσεις ΝΙΚΑΣ, 2009.
Παραμυθορουφήχτρα, υπότιτλος: Για μια Χούφτα Παραμύθια, θεατρικό έργο για παιδιά. Μουσική: Xαράλαμπος Γωγιός. Εκδόσεις ΩΡΙΩΝ, 2004.
Ο Αστέρης παθαίνει… βλάβη! Χριστουγεννιάτικα θεατρικά έργα για παιδιά. Μουσική: Ηλίας Λιούγκος. Εκδόσεις ΩΡΙΩΝ, 2003.