Ο γύρος του χρόνου με ποιήματα (Ανθολόγηση: Μαριγώ Αλεξοπούλου Εικ: Σάντρα Ελευθερίου)
Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Μία ιστορία θα σας πω…
Ο γύρος του χρόνου με ποιήματα. Μια ανθολογία ποίησης για παιδιά
Ανθολόγηση: Μαριγώ Αλεξοπούλου
Εικονογράφος: Σάντρα Ελευθερίου
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Χρονολογία Έκδοσης: 2019
«Τα ποιήματα είναι τοπία ή αποσπάσματα τοπίων: όπως αυτά που βλέπεις απ’ το παράθυρο… ξαφνικές εικόνες που προς εσένα έρχονται ή φεύγουν […]»
Με αυτό το ποίημα του Αργύρη Χιόνη, επιλέγει η Μαριγώ Αλεξοπούλου να κλείσει την ανθολογία της, περιγράφοντας και κάνοντας εικόνα το τι είναι ένα ποίημα. Τι μπορεί να σου δώσει και να σου προσφέρει.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένα ποίημα είναι μια μελωδία που κρύβει μια εικόνα και ταυτόχρονα καλεί τον αναγνώστη να τη χορέψει, να τη νιώσει, να την τραγουδήσει…
Μαζί με αυτό έχει και το ποίημα του Γιώργη Παυλόπουλου που λέει:
«Η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή. / Πολλοί κοιτάζουν μέσα χωρίς να βλέπουν / τίποτα και προσπερνούνε. Όμως μερικοί / κάτι βλέπουν, το μάτι τους αρπάζει κάτι / και μαγεμένοι πηγαίνουνε να μπουν»
υπονοώντας , στο κλείσιμο, ότι η πρόθεση καθενός είναι που νοηματοδοτεί την ανάγνωση και τη φέρνει στο είναι.
Στην αρχή της ανθολογίας, στην εισαγωγή της ποιήτριας, φαίνεται ολοκάθαρα η έγνοια που έχει να δώσει στα παιδιά, ως παρακαταθήκη, τους «φωτεινούς αστέρες» της ελληνικής ποίησης. Να τους δώσει το όχημα ώστε να ταξιδέψουν με τις λέξεις τους και η φαντασία τους να ελευθερωθεί.
Η προσπάθεια αυτή και το κίνητρο, μου θύμισε την μεγάλη ανθολογία του Βρεττάκου, που εκδόθηκε το 1974. Ίσως ήταν ο πρώτος που ανέδειξε την ανάγκη να έρθουν τα παιδιά κοντά στην ποίηση και να “γαλουχηθούν” από αυτή. Στην εισαγωγή του εκφράζει την ανάγκη και την επιθυμία που είχε ως παιδί, να διαβάζει και να ακούει ποιήματα. Η ανάγκη αυτή από-καλύφθηκε με τα ποιήματα που υπήρχαν στο τότε αναγνωστικό. Τον συγκινούσαν, ξύπναγαν τη φαντασία του, έδιναν μια άλλη ομορφότερη και πιο χρωματιστή όψη του κόσμου. Ο πόθος αυτός τον έφερε στη δημιουργία της τότε ανθολογίας.
Έκτοτε, ελάχιστες προσπάθειες έχουν γίνει. Επίσης, ελάχιστο χώρο καταλαμβάνει η ποίηση στο εκδοτικό πρόγραμμα. Έτσι η ανθολογία της Αλεξοπούλου ήρθε ως μια μεγάλη και όμορφη, αν όχι και αναγκαία, έκπληξη.
Ως θεματικό άξονα, χρησιμοποιεί τις εποχές του χρόνου, κάτι που φαίνεται ήδη από τον τίτλο. Οι εποχές με τις εναλλαγές, τα χρώματα, τις διαφορετικές συνθήκες, εργασίες, με την επαναληψιμότητά τους αποτελούν ίσως το πιο ενδεδειγμένο θέμα να δουλέψει μαζί τους κανείς.
Η πλαισίωση της ανθολογίας και η θεματολογία της, τολμώ να πω ότι μου έφερε στο νου το παιχνίδι που παίζαμε παλιά και χοροπηδούσαμε με τα χέρια πλεγμένα, την «τσιγκολελέτα».
Από το παρελθόν ηχούν οι λέξεις και οι εικόνες των ποιημάτων. Ποιητές γνωστοί, άλλοι λιγότερο γνωστοί αλλά και δημοτικά και παραδοσιακά ποιήματα και νανουρίσματα. Όλα τους όμως δημιουργοί μουσικών παιχνιδιάρικων εικόνων, με ρίμα και χρώματα.
Οι εικόνες της Ελευθερίου είναι σαν κι αυτές να έχουν ξεπηδήσει από τις εικόνες των παραδοσιακών παραμυθιών. Δένουν με τα ποιήματα, φέρνουν και χρωματίζουν τη θερμοκρασία τους, χωρίς όμως να παρεμβαίνουν και να “χαλούν” την ατμόσφαιρα που αυτά δημιουργούν. Άλλοτε με απαλούς και άλλοτε με πιο έντονους χρωματισμούς, δίνουν ένα στιγμιότυπο των εικόνων που δημιουργούν τα ποιήματα. Γίνονται η αρχή που θα πιαστεί το βλέμμα των παιδιών ώστε να αφεθεί στο άκουσμα του ποιήματος και η φαντασία να ξεδιπλώσει την υπόλοιπη εικόνα.
Αν τα παιδιά της πόλης έχουν χάσει την επαφή με τη φύση και τις εποχές, όπως αυτές επηρέαζαν τη ζωή και τις αποφάσεις των ανθρώπων, αν τα παιδιά έχουν απομακρυνθεί από τη γλώσσα, την έκφραση και τη μουσικότητά της, τότε αυτή η ανθολογία συμπληρώνει και καλύπτει ένα μέρος από αυτό το κενό.
Αν η γλώσσα είναι ένα όχημα που με αυτό πορευόμαστε ως άνθρωποι και αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να αφηγούμαστε τα βιώματά μας, τότε η ανθολογία είναι κομμάτι της καταβολής μας, είναι ο τρόπος που -όχι πολύ παλιότερα- οι μεγάλοι μιλούσαν στα παιδιά, έπαιζαν, τους τραγουδούσαν, τα γαλουχούσαν, τους περιέγραφαν τον κόσμο που τα περιβάλλει. Αυτό λείπει πολλαπλά από την εποχή μας και με αυτό το κοίταγμα προς τα πίσω έρχεται η ανθολογία να συμπληρώσει το κενό.
Την εικονογράφηση της στήλης έχει επιμεληθεί η Πωλίνα Παπανικολάου. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στον σύνδεσμο: www.polinapapanikolaou.eu