Δύο στόματα (Κατερίνα Δημόκα)
Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Βιβλία για νέους
Τίτλος: Δύο στόματα
Συγγραφέας: Κατερίνα Δημόκα
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 176
Ένας ηλικιωμένος τυφλός Γερμανός που μελετά με πάθος την αρχαία ελληνική γραμματεία, ο δεκαπεντάχρονος εγγονός του, ένα χωριό στην Ελλάδα που καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους Γερμανούς στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, οι κάτοικοι του χωριού που έζησαν τη βαρβαρότητα και κουβαλάνε βαρύ σταυρό τις αναμνήσεις και η ιστορία του μύθου των Λαβδακιδών με κύριο εκπρόσωπο τον Οιδίποδα. Πώς συνδέονται μεταξύ τους και πώς ο νεαρός πρωταγωνιστής θα φτάσει στη λύτρωση μέσα από τη γνώση της Ιστορίας και τη συμβολή του μύθου; Η κ.Δημόκα γράφει ένα βιβλίο που πατά στην Ιστορία όχι με σκοπό να διδάξει, αλλά να φέρει κοντά τους νέους ανθρώπους σε αυτό που λέμε Ιστορία. Όχι τη βαρετή Ιστορία του σχολείου, το μάθημα που προκαλεί απέχθεια στους μαθητές μας, το μάθημα που τους βομβαρδίζει με ημερομηνίες, γεγονότα και πρόσωπα χωρίς τελειωμό, αλλά την Ιστορία ως βίωμα.
Ο πρωταγωνιστής, ο Στέφαν Γκλικ, είναι 15 ετών και ζει με την οικογένειά του στο Βερολίνο. Παππούς του είναι ο Ούβε Χάρτμαν , ο οποίος στη διάρκεια του Β Παγκόσμιου πολέμου πολέμησε με το γερμανικό στρατό και έχοντας χωρίσει τη σύζυγο του ζει πλέον σε ένα ίδρυμα, γιατί είναι τυφλός. Είναι εκείνος που επέμεινε να μάθει ελληνικά ο εγγονός του και πρόσφερε ένα γενναίο ποσό για το σκοπό αυτό , ενώ και ο ίδιος ήταν μελετητής της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Η αλήθεια είναι ότι τελικά αυτή γλώσσα θα φανεί χρήσιμη στο Στέφαν, καθώς το Γυμνάσιο στο οποίο φοιτά έχει ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών και θα δώσει την ευκαιρία σε ένα αριθμό μαθητών να ταξιδέψουν στην Ελλάδα- μεταξύ αυτών και στον ίδιο. Το πρόγραμμα του ταξιδιού περιλάμβανε επίσκεψη στη Βοιωτία, στο Δίστομο και έπειτα στη Βόρεια Ελλάδα.
Λίγο πριν την αναχώρηση ,όμως, ο Στέφαν επισκέπτεται τον παππού του και ένα παράξενο ξέσπασμα του θα τον οδηγήσει να ψάξει τη ζωή του Ούβε και να επισκεφτεί τη γιαγιά του. Εκείνη θα του δώσει αρκετές πληροφορίες για τη ζωή του, ενώ θα τον ενημερώσει και για την ύπαρξη ενός σημειωματάριου το οποίο ο Στέφαν θα ψάξει να βρει. Το ημερολόγιο αυτό θα αποκαλύψει στον εγγονό μια πτυχή της προσωπικότητας του παππού που ο ίδιος αγνοούσε: ο Ούβε ήταν μέλος των SS.
Ο Στέφαν θα πάρει μαζί του στην Ελλάδα το ημερολόγιο και θα το διαβάζει καθώς βρίσκεται στη χώρα που γνώρισε καλά το ναζισμό.Το ημερολόγιο είναι συγκλονιστικό. Εκεί ο παππούς του καταγράφει με κάθε λεπτομέρεια το θαυμασμό του για τον Χίτλερ και την πολιτική του, το πώς βρέθηκε στη στρατιωτική ακαδημία των επίλεκτων, τη Νάπολα, την στρατιωτική του εκπαίδευση, ενώ συγχρόνως αναφέρεται στη δίωξη των Εβραίων και την επιβολή νόμων αποκλεισμού τους από την κοινωνική ζωή. Το ημερολόγιο όμως περιέχει πολλές πληροφορίες και για τη συμμετοχή του στον πόλεμο στο Ανατολικό μέτωπο , στη μάχη του Λένινγκράντ , τη γνωριμία του με τον ανθρωπιστή λοχαγό Φεστ αλλά και τη δράση των SS στην Ελλάδα, στην οποία θα μεταφερθούν οι δυνάμεις των Γερμανών και μαζί και ο Ούβε. Ο Στέφαν στο Δίστομο θα έρθει σε επαφή με τις πληγές της Ιστορίας και το φινάλε θα είναι ανατρεπτικό και συγχρόνως ελπιδοφόρο.
Η συγγραφέας πατώντας στην ετυμολογία του χωριού- το όνομα Δίστομο δόθηκε είτε λόγω των δύο εισόδων στο χωριό είτε λόγω των πηγαδιών που κόβονταν στη μέση από τα σύνορα των οικοπέδων- χτίζει ένα μυθιστόρημα που βασίζεται σε ένα παιχνίδι με τον αριθμό δύο, ένα δίπολο καλού «κακού», δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Τα δύο βασικά πρόσωπα- ο Στέφαν και ο Ούβε- , οι δυο στρατιώτες φίλοι – Ούβε και Φέστ- , οι Γερμανοί και οι Έλληνες μαθητές του Διστόμου, ο Στέφαν και η Μαριάνθη, τα «δυο στόματα της γριάς και του μωρού». Ο αναγνώστης καθηλώνεται από την εναλλαγή του παρόντος του Στέφαν με το παρελθόν του Ούβε και η αγωνία του κορυφώνεται καθώς προχωρά η ανάγνωση του ημερολογίου και αποκαλύπτεται η δράση του παππού. Ο Στέφαν που πρέπει να αναμετρηθεί με το σκοτεινό παρελθόν του Ούβε για να αντικρύσει κατάματα την ιστορία και να προχωρήσει. Ο μύθος του τυφλού Οιδίποδα ενσωματώνεται με τρόπο ουσιαστικό στην υπόθεση και ο αναγνώστης μπορεί εύκολα να αναγνωρίσει την αλληγορία: την τύφλωση του νου μπροστά στον αυταρχισμό και τις κορόνες του πατριωτισμού, την τύφλωση από την απόλυτη αφοσίωση στο κακό. Και ο νεαρός πρωταγωνιστής θα φτάσει στο φως στις τελευταίες σελίδες , στη κάθαρση που επιτάσσει η αρχαία ελληνική τραγωδία.
Ένα μυθιστόρημα για εφήβους και όχι μόνο αναγνώστες που στέκεται με σεβασμό μπροστά στα ιστορικά γεγονότα και στη μνήμη των ανθρώπων που έζησαν τη θηριωδία . Ένα βιβλίο που επιβάλλεται να μελετήσουν οι μαθητές μας για να κατανοήσουν ότι Ιστορία σημαίνει μεταξύ άλλων και επούλωση πληγών.